Parlament Europejski powstał w 1957 roku, jako Europejski Zgromadzenie Parlamentarne na mocy układu o połączeniu Zgromadzenia Parlamentarnego EWG, Zgromadzenia Parlamentarnego Euratomu i Wspólnego Zgromadzenia EWWiS. Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają jednak 1952 roku, kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstało Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 roku. (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich.
Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962 roku - Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne zmieniło nazwę na Parlament Europejski. Początkowo deputowani byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich.
W 1979 roku odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Od 1979 roku deputowani do Parlamentu Europejskiego wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Ordynacja wyborcza opiera się na zasadach zapewnienia dużym państwom jednakowej liczby deputowanych i reprezentacji wszystkich głównych partii politycznych z państw mniejszych. Kadencja trwa pięć lat, a deputowani w parlamencie zasiadają nie według przynależności narodowej, lecz przynależności do frakcji. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nie posiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987r.), Traktatu z Maastricht (1993r.) i Traktatu amsterdamskiego (1999r.) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).
Parlament Europejski jest Instytucją Unii obradującą na forum publicznym. Debaty, opinie oraz rezolucje są publikowane w „Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej”. Parlament jest przedstawicielem „narodów pastw zespolonych we Wspólnocie Europejskiej”. Parlament ustanawia większość praw europejskich, które mają bezpośredni wpływ na życie obywateli państw Unii. Wybory do Parlamentu Europejskiego odbywają się we wszystkich krajach jednocześnie, w czerwcu i trwają 4 dni od czwartku do niedzieli. Taka procedura ma uniemożliwić wpływ wyników głosowania w jednym państwie na wyniki w innym państwie członkowskim. Każdemu obywatelowi państwa członkowskiego Unii mieszkającemu w innym państwie członkowskim przysługuje, na terenie tego kraju, czynne i bierne prawo wyborcze.
Każde państwo w zależności od liczby mieszkańców ma różną liczbę posłów. Polska w Parlamencie VI kadencji (2004-2009r.) była reprezentowana przez 54 deputowanych. W VII kadencji (2009-2014r.) reprezentowana jest przez 50 deputowanych, a po wejściu w życie zapisów traktatu z Lizbony – Polska będzie reprezentowana przez 51 deputowanych. Deputowanych do PE obowiązuje zasada incompatibilitas (niełączenia stanowisk) oraz podwójnych mandatów. Oznacza to, że przedstawiciele państw członkowskich nie mogą prowadzić pewnych rodzajów działalności zawodowej i piastować określonych stanowisk urzędniczych. Również deputowani nie mogą ingerować w działalność państw członkowskich ani innych władz np. samorządowych.
Deputowani muszą również przestrzegać praw krajowych ograniczających lub zakazujących posiadanie podwójnego mandatu.
Posłowie do PE wykonują swój mandat w sposób niezależny. Nie mogą być związani instrukcjami ani nie otrzymują mandatu wiążącego od rządów i parlamentów krajów członkowskich ani organów Wspólnoty. Każdy z nich dysponuje jednym głosem i wyraża swoje własne stanowisko. Liczbę przedstawicieli do PE z poszczególnych krajów określają traktaty unijne i odpowiada ona liczbie ludności danego kraju. Deputowani zasiadają w PE zgodnie z przynależnością do danej grupy politycznej, a nie według narodowych delegacji. Parlament obecnie składa się z siedmiu grup politycznych, w skład, których wchodzą deputowani z ponad stu narodowych partii politycznych. Ósmą grupę stanowią posłowie niezależni. Każda grupa polityczna powinna być wielonarodowa, posiadać swojego przewodniczącego, biuro i sekretariat. Do utworzenia grupy parlamentarnej niezbędna jest określona liczba posłów (minimum 23 przedstawicieli z dwóch państw członkowskich, minimum 18 – z trzech państw, co najmniej 14 deputowanych reprezentujących 4 lub więcej krajów Wspólnoty).
Ugrupowanie polityczne Parlamentu Europejskiego w kadencji 2009-2014:
1. Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) EPP - 265 posłów.
2. Grupa postępowego sojuszu socjalistów i demokratów w Parlamencie Europejskim S&D - 184 posłów.
3. Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy ALDE - 84 posłów.
4. Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie Greens/EFA - 55 posłów.
5. Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy ECR - 55 posłów.
6. Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej, Nordycka Zielona Lewica GUE, NGL - 35 posłów.
7. Europa Wolności i Demokracji EFD - 32 posłów.
8. Niezrzeszeni NA - 26 posłów.
Razem - 736 posłów.
Liczba mandatów poszczególnych państw (kadencja 2009-2014, w porządku alfabetycznym według nazwy kraju w jego własnym języku):
Austria 17
Belgia 22
Bułgaria 17
Cypr 6
Dania 13
Estonia 6
Finlandia 13
Francja 72
Grecja 22
Hiszpania 50
Irlandia 12
Litwa 12
Łotwa 8
Luksemburg 6
Malta 5
Niderlandy 25
Niemcy 99
Polska 50
Portugalia 22
Republika Czeska 22
Rumunia 33
Słowacja 13
Słowenia 7
Szwecja 18
Węgry 22
Włochy 72
Zjednoczone Królestwo 72
OGÓŁEM 736 posłów.
Parlament Europejski liczy obecnie 736 eurodeputowanych, sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia "europarlamentarzysta", "eurodeputowany" lub "europoseł", natomiast oficjalne określenie brzmi: "poseł do Parlamentu Europejskiego". W Wielkiej Brytanii stosuje się określenie "członek Parlamentu Europejskiego" (Member of the European Parliament, w skrócie MEP), we Francji zaś - "deputowany" (un député européen). Po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, Parlament Europejski będzie liczył 750 posłów (51 z Polski).
Liczebność Parlamentu Europejskiego w danych kadencjach (latach):
1962 - 162 posłów.
1979 - 410 posłów.
1981 - 434 posłów.
1986 - 518 posłów.
1994 - 567 posłów.
1999 - 626 posłów.
2004 - 732 posłów.
2007 - 785 posłów.
2009 - 736 posłów.
2010 - 750 posłów.
Nad pracą PE czuwa prezydium, do którego należy przewodniczący PE, czternastu zastępców przewodniczącego oraz pięciu kwestorów. Prezydium mianuje także sekretarza generalnego parlamentu. Kompetencje PE są dużo mniejsze niż kompetencje zwykłych parlamentów narodowych, ponieważ władza we Wspólnotach nie opiera się na tradycyjnym trójpodziale władzy. Największe znaczenie w procesie ustawodawczo-wykonawczym ma Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska. W wyniku rewizji wcześniejszych postanowień, JAE i TUE rozszerzyły uprawnienia Parlamentu Europejskiego. Do najważniejszych upoważnień PE należy zaliczyć udział we wszystkich czterech procedurach prawnych UE (procedury konsultacji, współpracy instytucjonalnej, zgodności i współdecydowania), co daje PE pewne kompetencje, m.in. możliwość wyrażania opinii na temat projektów Komisji przed głosowaniem w Radzie, prawo weta wobec niektórych projektów Komisji (m.in. w sprawie przyjęcia nowych członków i układów o stowarzyszeniu), wpływ na modyfikacje tych projektów i prawo do ich odrzucenia na równi z Radą UE, udział w procedurze uchwalania budżetu UE, prawo wysunięcia wotum nieufności wobec Komisji.
Podobnie jak wszystkie parlamenty PE posiada trzy podstawowe uprawnienia:
- władzę ustawodawczą,
- uprawnienia budżetowe,
- uprawnienia kontrolne nad instytucjami UE, w szczególności nad Komisją Europejską .
Władza ustawodawcza Parlamentu Europejskiego oparta jest na procedurze współdecydowania, współpracy, konsultacji i procedurze zgody. Główną procedurą legislacyjną jest zasada współdecydowania. Jest ona najważniejszym elementem władzy PE. Zobowiązuje Parlament Europejski i Radę do wspólnego działania, nadając im jednakowe uprawnienia w ustanowieniu prawa wspólnotowego. Żaden tekst nie może zostać przyjęty bez formalnej zgody obu organów.
Zasada współdecydowania jest stosowana przy podejmowaniu decyzji dotyczących takich kwestii jak: swobodny przepływ siły roboczej, tworzenie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego, badania i rozwój technologiczny, ochrona środowiska, edukacja i kultura, ochrona zdrowia i konsumentów.
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu Europejskiego obejmują:
1. współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji (zgody: uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej)
- procedura konsultacji,
- procedura współpracy,
- procedura współdecydowania,
- procedura akceptacji (zgody).
2. uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania.
3. uprawnienia kontrolne.
4. zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego.
5. prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów).
6. prawo zadawania pytań Komisarzom.
7. zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie.
8. Komisja jest zobowiązana do składania PE sprawozdania z działalności wspólnot oraz systematycznego udzielania informacji na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
9. Komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach parlamentarnej kontroli wykonania budżetu.
10. PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek ¼ swoich członków do badania domniemanych wykroczeń lub niewłaściwego zarządzenia w stosunku do prawa w Wspólnoty.
11. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.
12. obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa.
13. przyznawanie Nagrody Sacharowa.
Uprawnienia Parlamentu Europejskiego.
Procedury - Traktaty o Unii Europejskiej przyznają Parlamentowi Europejskiemu uprawnienia legislacyjne, budżetowe, inicjatywę i kontrolę wykonania. Do procedur Parlamentu Europejskiego należy: Współdecyzja, Konsultacja, Procedury budżetowe, Zgoda, Ściślejsza współpraca, Powoływanie na stanowiska, Inicjatywa, oraz inne procedury legislacyjne, które omówiono szczegółowiej poniżej.
Procedura współdecyzji - procedura współdecyzji, ustanowiona Traktatem o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992) i umocniona Traktatem z Amsterdamu, przewiduje rzeczywisty podział władzy legislacyjnej między Parlamentem i Radą Unii Europejskiej. Współdecyzja stała się najważniejszą procedurą w praktyce legislacyjnej.
Procedura współdecyzji oparta na art. 251 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, poprzedni art. 189 B, stanowi centralną procedurę legislacyjną wspólnotowego systemu decyzyjnego.
Procedura ta polega na dojściu do zgody Parlamentu Europejskiego i Rady w celu zamknięcia procesu legislacyjnego.
Metoda ta stosuje się do ustawodawstwa obejmującego szeroki wachlarz sektorów takich jak np. rynek wewnętrzny, swobodny przepływ pracowników, edukacja, kultura itp., w odniesieniu, do których Rada stanowi większością kwalifikowaną.
Konstytucja przewiduje umocnienie uprawnień Parlamentu, jako współlegislatora poprzez rozszerzenie procedury współdecyzji na dziedziny, w których nie działa jeszcze wspólnie z Radą, jak polityka rolna, polityka w dziedzinie badań i rozwoju regionalnego oraz społecznego Unii („Fundusze Strukturalne”).
Mechanizm procedury współdecyzji
Procedura współdecyzji składa się z trzech etapów i daje Parlamentowi Europejskiemu prawo weta. W ogólnym zarysie, procedura ta przebiega w następujący sposób:
Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Pierwsze czytanie.
Parlament przyjmuje lub odrzuca poprawki do projektu Komisji.
Jeżeli Parlament odrzuca poprawki, a Rada również akceptuje projekt Komisji: akt zostaje przyjęty przez Radę większością kwalifikowaną.
Jeżeli Parlament przyjmuje poprawki:
Rada zatwierdza wszystkie poprawki i nie zmienia w inny sposób projektu Komisji: akt zostaje przyjęty przez Radę większością kwalifikowaną.
Rada nie zatwierdza wszystkich poprawek lub je odrzuca: Rada przyjmuje większością kwalifikowaną „wspólne stanowisko”, które jest przekazane do Parlamentu. Rada musi poinformować wyczerpująco Parlament o powodach, które doprowadziły do przyjęcia przez nią wspólnego stanowiska. Komisja informuje Parlament o swoim stanowisku.
Drugie czytanie.
Parlament posiada trzy możliwości działania w okresie trzech miesięcy:
- jeżeli Parlament zatwierdza wspólne stanowisko Rady lub nie podejmuje decyzji w tym okresie, akt uważa się za przyjęty zgodnie ze wspólnym stanowiskiem.
- jeżeli Parlament bezwzględną większością głosów odrzuca wspólne stanowisko, akt uważa się za nieprzyjęty.
- jeżeli Parlament bezwzględną większością głosów przyjmuje poprawki do wspólnego stanowiska, tekst jest przekazywany do Komisji, która wydaje opinię w sprawie tych poprawek. W ostatnim przypadku: Rada kwalifikowaną większością przyjmuje wszystkie poprawki Parlamentu; akt uważa się za przyjęty i zostaje podpisany przez Przewodniczącego Parlamentu i Przewodniczącego Rady, albo Rada informuje Parlament, że nie przyjmuje wszystkich poprawek do wspólnego stanowiska; Przewodniczący Rady ustala z Przewodniczącym Parlamentu datę i miejsce pierwszego posiedzenia komitetu pojednawczego w terminie sześciu tygodni.
Trzecie czytanie.
Komitet pojednawczy, składający się z równej liczby członków Rady i posłów, bada wspólne stanowisko poddane glosowaniu w drugim czytaniu w oparciu o poprawki Parlamentu. Ma do dyspozycji sześć tygodni, aby opracować wspólny projekt.
Jeżeli komitet pojednawczy nie przyjmuje wspólnego projektu w przewidzianym terminie, akt uważa się za nieprzyjęty i procedura zostaje zakończona.
Jeżeli komitet pojednawczy przyjmuje wspólny projekt, projekt jest przedłożony Radzie i Parlamentowi do zatwierdzenia. Rada i Parlament mają sześć tygodni na zatwierdzenie, Rada podejmuje decyzję większością kwalifikowaną, natomiast Parlament większością oddanych głosów. Akt jest przyjęty, jeżeli Rada i Parlament przyjmą wspólny projekt.
Procedura konsultacji – w procedurze konsultacji, Parlament musi po prostu wydać opinię w sprawie projektu legislacyjnego przed przyjęciem go przez Radę zgodnie z art. 192 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Na początku, Traktat Rzymski z 1957 r. przyznawał Parlamentowi funkcję doradczą w procesie legislacyjnym; Komisja przedstawiała projekt, a Rada uchwalała prawodawstwo.
Jednolity Akt z 1986 r., a następnie Traktaty z Maastricht, Amsterdamu i Nicei rozszerzyły stopniowo prerogatywy Parlamentu Europejskiego, który może odtąd zmieniać teksty legislacyjne w wielu dziedzinach.
Parlament dzieli w ten sposób władzę decyzyjną z Radą.
Procedura ta może być:
- albo obowiązkowa, kiedy wymagają jej traktaty wspólnotowe, a projekt legislacyjny może stać się prawomocny tylko w przypadku wydania opinii przez Parlament
- albo fakultatywna, kiedy Komisja zwraca się do Rady o przeprowadzenie konsultacji z Parlamentem
Procedura ta stosuje się w różnych dziedzinach jak np. rolnictwo, zasady konkurencji, kwestie podatkowe itp. oraz w zakresie rewizji traktatów.
Parlament Europejski może zatwierdzić projekt legislacyjny Komisji, odrzucić go lub zażądać wniesienia poprawek.
W przypadkach przewidzianych traktatem, Rada zwraca się o konsultację do Parlamentu przed podjęciem decyzji w sprawie projektu Komisji i czuwa nad uwzględnieniem jego opinii. Rada nie jest zobowiązana prawnie do postępowania zgodnie z opiniami wydanymi przez Parlament, ale nie może stanowić bez tych opinii.
Konsultacje w sprawie inicjatyw Państw Członkowskich - inicjatywy złożone przez jedno z Państw Członkowskich zgodnie z art. 67 ust. 1 Traktatu WE lub art. 34 ust. 2 oraz art. 42 Traktatu UE dotyczącymi dziedzin współpracy policyjnej i sądowej w zakresie prawa karnego, są rozpatrywane zgodnie z postanowieniami art. 44, art. 36-39, 43 i art. 55 Regulaminu.
Właściwa komisja parlamentarna może zwrócić się do reprezentanta Państwa Członkowskiego, od którego pochodzi dana inicjatywa, o jej przedstawienie. Reprezentantowi temu może towarzyszyć Prezydencja Rady. Przed przystąpieniem do głosowania właściwa komisja zwraca się do Komisji z pytaniem czy zajęła ona stanowisko odnośnie do danej inicjatywy i, o ile takie stanowisko zostało przyjęte, prosi o jego przedstawienie komisji. Jeżeli dwie lub więcej niż dwie inicjatywy legislacyjne mające ten sam cel legislacyjny zostają przedstawione Parlamentowi jednocześnie, są one przedmiotem jednego sprawozdania .
Procedury budżetowe - budżet Unii Europejskiej jest uchwalany na okres jednego roku i prognoza dochodów musi zachować równowagę z prognozą wydatków. Budżet Unii Europejskiej ustalają wspólnie Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej. Parlament jest więc odpowiedzialny, wraz z Radą, za politykę budżetową.
Uprawnienia budżetowe Parlamentu zostały znacznie umocnione traktatami z 22 kwietnia 1970 r. i 22 lipca 1975 r., dzięki którym Parlament zyskał rozstrzygającą rolę w decyzji budżetowej.
Parlament Europejski określa kierunki polityki budżetowej i uchwala budżet po przeprowadzeniu dialogu z innymi instytucjami. Kontroluje on wykonanie budżetu oraz co roku udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu.
Podział władzy budżetowej między Parlament Europejski i Radę - w budżecie Unii Europejskiej wyróżnia się wydatki obowiązkowe i wydatki nieobowiązkowe.
Odnośnie do wydatków obowiązkowych, na które składają się głównie wydatki związane z rolnictwem oraz wydatki wynikające bezpośrednio z wykonania Traktatów, Parlament może tylko zaproponować zmiany do projektu budżetu przyjętego przez Radę. Rada ma ostatnie słowo w sprawie tego typu wydatków.
Odnośnie do wydatków nieobowiązkowych, które obejmują inne wydatki (w szczególności na edukację, programy socjalne, fundusze regionalne, kształcenie itp.), decyzję podejmuje Parlament w ścisłej współpracy z Radą.
Procedury budżetowe.
Różne etapy procedury budżetowej.
Obecnie Parlament ma ostatnie słowo w procedurze przyjęcia budżetu opisanej w art. 272 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Procedura budżetowa określona w art. 272 Traktatu WE rozpoczyna się najpóźniej 1 września roku poprzedzającego rok, w którym budżet ma być wykonany. Każda instytucja sporządza preliminarz budżetowy swoich wydatków na następny rok budżetowy. Projekt ten obejmuje prognozę dochodów oraz prognozę wydatków.
Pierwszy etap:
Komisja przedstawia Radzie wstępny projekt budżetu z uwzględnieniem kierunków określonych przez Parlament Europejski i Radę podczas rozmów trójstronnych na temat priorytetów budżetowych oraz postępowania pojednawczego ad hoc w sprawie wydatków obowiązkowych. Ten wstępny projekt może być później zmieniony przez Komisję drogą pisma prostującego w celu uwzględnienia nowych elementów.
Drugi etap:
Po dojściu do porozumienia z delegacją Parlamentu, Rada Unii Europejskiej stanowiąc większością kwalifikowaną przyjmuje projekt budżetu, który zostaje przekazany do Parlamentu Europejskiego.
Trzeci etap:
W pierwszym czytaniu Parlament Europejski może uchwalić, większością oddanych głosów, propozycje zmian dotyczących wydatków obowiązkowych oraz, większością bezwzględną, poprawki dotyczące wydatków nie obowiązkowych.
Czwarty etap:
W drugim czytaniu Rada Unii Europejskiej przyjmuje wydatki obowiązkowe i może zmienić wydatki nieobowiązkowe.
Projekt powraca do Parlamentu, który przyjmuje wydatki nieobowiązkowe.
Piąty etap:
Parlament może odrzucić budżet większością bezwzględną głosów swoich członków i większością dwóch trzecich oddanych głosów. W tym przypadku procedura budżetowa powinna rozpocząć się na nowo w oparciu o nowy projekt, a dopóki ten projekt nie zostanie przyjęty, Wspólnota funkcjonuje w oparciu o miesięczne środki równe jednej dwunastej poprzedniego budżetu (system „miesięcznego prowizorium budżetowego”). W przeciwnym razie, Parlament przyjmuje budżet. Przewodniczący Parlamentu przyjmuje budżet ostateczny.
Komisja wykonuje roczny budżet ogólny na swoją odpowiedzialność.
Trybunał Obrachunkowy bada wykonanie budżetu rocznego za poprzedni rok oraz publikuje sprawozdanie roczne.
Rada bada uwagi Trybunału Obrachunkowego i przedstawia zalecenie Parlamentowi Europejskiemu.
Parlament Europejski udziela Komisji absolutorium na podstawie zalecenia komisji kontroli budżetowej, gdy nie ma zastrzeżeń do sprawozdania rocznego Trybunału Obrachunkowego. Absolutorium to obejmuje zalecenia mające na celu ulepszenie wykonania przyszłego budżetu. Parlament może również odmówić udzielenia absolutorium, odmowa ta oznacza wotum nieufności.
Procedura zgody - Parlament Europejski posiada uprawnienia w niektórych dziedzinach legislacyjnych do wyrażenia zgody, zgodnie z art. 192 Traktatu WE. Procedura zgody przyznaje Parlamentowi prawo weta. Rola Parlamentu polega na przyjęciu lub odrzuceniu projektu legislacyjnego, a Komisja nie może postępować niezgodnie z opinią Parlamentu. Procedura zgody stosuje się najczęściej do ratyfikowania niektórych umów negocjowanych przez Unię Europejską.
Jednolity Akt Europejski z 1986 r. wprowadził procedurę zgody w dwóch sektorach: układów stowarzyszeniowych oraz umów w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej.
Zakres stosowania tej procedury został rozszerzony Traktat z Maastricht (1992) rozszerzył stosowanie tej procedury do kilku dziedzin legislacyjnych, w których Rada podejmuje decyzje jednomyślnie, zredukowanych od czasu Traktatu z Amsterdamu do Funduszy Strukturalnych i Spójności (art. 161 Traktatu WE). Od Traktatu z Amsterdamu, zgoda Parlamentu jest konieczna, gdy Rada stwierdza zaistnienie poważnego ryzyka naruszenia praw podstawowych przez jedno z Państw Członkowskich. Procedura zgody jest zastąpiona procedurą współdecyzji w odniesieniu do postanowień dotyczących prawa przepływu i pobytu obywateli Unii.
Parlament Europejski posiada rzeczywistą władzę zablokowania w tych dziedzinach. Bez jego zgody Rada Unii Europejskiej nie może przyjąć aktu. Parlament Europejski nie uzyskał jednakże uprawnień do wyrażania zgody w zakresie wszelkich nowych rewizji Traktatów.
Parlament Europejski wyraża swoja zgodę w sprawie projektu aktu przekazanego przez Radę; przyjmuje lub odrzuca akt przyjęty przez Radę wymaganą większością określoną w art. 192 Traktatu WE; wyraża lub nie wyraża zgody. W tej procedurze Parlament nie może zgłaszać poprawek do tekstu proponowanego przez Radę.
Jeżeli projekt legislacyjny wymaga zgody Parlamentu, właściwa komisja może, w celu pozytywnego zakończenia procedury, postanowić o przedstawieniu w Parlamencie wstępnego sprawozdania w sprawie projektu Komisji. Sprawozdanie zawiera projekt rezolucji z zaleceniami dotyczącymi zmiany lub wdrożenia rozpatrywanego projektu legislacyjnego. Jeżeli Parlament przyjmie, co najmniej jedno zalecenie, Przewodniczący wnioskuje o dalszą dyskusję z Radą. Właściwa komisja, w świetle wyników dyskusji z Radą, opracowuje zalecenie końcowe dotyczące zgody Parlamentu.
Procedura ściślejszej współpracy - procedura ściślejszej współpracy, wprowadzona na mocy Traktatu z Amsterdamu, umożliwia tym Państwom Członkowskim, które chcą ją stosować, ustanowienie ściślejszej współpracy między sobą.
Ściślejsza współpraca wnioskowana przez Państwa Członkowskie Unii może być ustanowiona tylko za zgodą Komisji. Jeżeli Komisja postanawia nie przedłożyć takiej propozycji, zawiadamia o tym zainteresowane Państwa Członkowskie wraz z uzasadnieniem.
Jeżeli ściślejsza współpraca dotyczy dziedziny objętej procedurą współdecyzji (art. 251 Traktatu WE), Traktat z Nicei wymaga zgody Parlamentu, co zapewnia poszanowanie praw Parlamentu.
W innych przypadkach, wniosek kierowany jest również do Parlamentu, który ma tylko uprawnienia doradcze.
Zamierzona ściślejsza współpraca między Państwami Członkowskim powinna:
- przestrzegać kompetencji Wspólnoty Europejskiej, jak również celów określonych w przepisach dotyczących współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych
- mieć na celu umożliwienie Unii, by stała się szybciej Przestrzenią Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości.
Państwa Członkowskie, które zamierzają ustanowić między sobą ściślejszą współpracę, w poszanowaniu art. 43 i art. 44 Traktatu o Unii Europejskiej, kierują wniosek do Komisji, która może przedłożyć Radzie projekt legislacyjny w tej sprawie.
Zgody na ustanowienie ściślejszej współpracy udziela Rada stanowiąca większością kwalifikowaną na wniosek Komisji lub z inicjatywy, co najmniej ośmiu Państw Członkowskich.
Procedura powoływania na stanowiska - Parlament Europejski sprawuje kontrolę demokratyczną nad całością działalności wspólnotowej.
Procedury powoływania na stanowiska umożliwiają Parlamentowi pełnienie funkcji kontrolnej wobec niektórych instytucji europejskich.
Procedura nominacji Przewodniczącego Komisji została zmieniona Traktatem z Amsterdamu i Traktatem z Nicei. Traktaty te umocniły rolę Parlamentu poprzez udzielenie mu prawa desygnowania w procedurze powoływania na członków Komisji Europejskiej.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską w art. 214 określa, że Rada Unii Europejskiej, stanowiąc większością kwalifikowaną, nominuje Przewodniczącego Komisji i że nominacja ta musi być zatwierdzona przez Parlament Europejski.
Parlament bierze, więc aktywny udział w nominacji Przewodniczącego Komisji.
Wszystkich członków Komisji zatwierdza Parlament zwykłą większością, po serii przesłuchań każdego członka Komisji przez różne właściwe komisje parlamentarne. Po zakończeniu tego procesu Rada nominuje wszystkich członków Komisji większością kwalifikowaną.
Wotum nieufności dla Komisji Europejskiej - Parlament Europejski ma uprawnienia do uchwalenia wotum nieufności dla całej Komisji.
Wotum nieufności umożliwia Parlamentowi sprawowanie kontroli demokratycznej nad Unią Europejską.
Aby wotum nieufności było dopuszczalne, musi być złożone na ręce Przewodniczącego Parlamentu, przez co najmniej jedną dziesiątą posłów.
W czasie pełnienia mandatu członków Komisji, Parlament ma prawo odwołania Komisji większością dwóch trzecich oddanych głosów i większością głosów jej członków.
Procedura powoływania na stanowiska.
Powoływanie członków Trybunału Obrachunkowego - członkowie Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród osób, które wchodzą lub wchodziły w swych krajach w skład organów kontroli zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska.
Członkowie Trybunału Obrachunkowego są mianowani na okres sześciu miesięcy przez Radę Unii Europejskiej, stanowiącą większością kwalifikowaną po konsultacji z Parlamentem Europejskim.
Jeżeli Parlament wyda negatywną opinię w sprawie indywidualnej kandydatury, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego wzywa Radę do jej wycofania i przedstawienia Parlamentowi nowej kandydatury.
Powoływanie członków zarządu Europejskiego Banku Centralnego - Europejski Bank Centralny jest nadrzędnym organem decyzyjnym, który określa europejską politykę pieniężną i przede wszystkim ustala stopy procentowe.
W skład zarządu wchodzą prezes, wiceprezes i czterech innych członków, którzy wybierani są wspólnie przez szefów państw lub rządów Państw Członkowskich strefy euro. Ich mandat trwa osiem lat i nie jest przedłużany.
Członkowie zarządu są powoływani przez Państwa Członkowskie, w następstwie zalecenia Rady Unii Europejskiej oraz po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Radą Gubernatorów EBC.
Mianowanie Rzecznika Praw Obywatelskich - stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich określone jest Traktatem z Maastricht i zostało ustanowiona w celu demokratyzacji i przejrzystości administracyjnej.
Rzecznika Praw Obywatelskich wyznaczają posłowie, w głosowaniu tajnym, większością oddanych głosów po każdych wyborach do Parlamentu Europejskiego, na okres jego kadencji.
Rzecznik Praw Obywatelskich działa w sposób w pełni niezależny i bezstronny. Podczas swojej kadencji nie może prowadzić żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej.
Jego zadaniem jest badanie skarg składanych przez każdego obywatela Unii oraz każdą osobę fizyczna i prawną, mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę na terenie Państwa Członkowskiego, dotyczących niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów wspólnotowych.
Z inicjatywy Rzecznika Praw Obywatelskich, Parlament Europejski przyjął Europejski Kodeks Postępowania Administracyjnego, który informuje obywateli o tym, czego mają prawo oczekiwać od administracji wspólnotowej, oraz wskazuje urzędnikom, w jaki sposób mają postępować w kontaktach publicznych.
Procedura inicjatywy - inicjatywa legislacyjna należy do Komisji. Traktat z Maastricht przyznał Parlamentowi Europejskiemu prawo inicjatywy legislacyjnej, które umożliwia mu zwrócenie się do Komisji w sprawie przedłożenia mu projektu.
Program działalności legislacyjnej i prac Komisji - Parlament Europejski uczestniczy w sposób znaczący w procedurze opracowania programu działalności legislacyjnej Komisji Europejskiej. Przewodniczący Rady Unii Europejskiej jest zaproszony do wzięcia udziału w tej procedurze w imieniu swojej instytucji. Podczas przygotowania programu działalności legislacyjnej i prac Komisji, Parlament Europejski i Komisja przestrzegają harmonogramu i trybu określonego w załączniku XIV Regulaminu. Parlament przyjmuje rezolucję w sprawie kierunków strategicznych Komisji.
Przewodniczący zwraca się do Rady o wydanie opinii w sprawie rocznego programu działalności legislacyjnej Komisji oraz rezolucji Parlamentu. Po debacie i głosowaniu w Parlamencie Europejskim w sprawie rocznego programu Komisji, Przewodniczący Parlamentu i Przewodniczący Komisji, w imieniu swoich instytucji, uzgadniają na następny rok roczny program działalności legislacyjnej obejmujący wszystkie planowane działalności legislacyjne.
Inicjatywa przewidziana w art. 192 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską - zgodnie z art. 192 akapit drugi Traktatu WE Parlament może, stanowiąc większością głosów swoich członków, zwrócić się do Komisji na podstawie sprawozdania sporządzonego przez właściwą komisję, o przedłożenie wszelkich stosownych propozycji legislacyjnych. Właściwa komisja parlamentarna musi wcześniej zwrócić się o zgodę do Konferencji Przewodniczących. Komisja może podjąć się albo odmówić przygotowania propozycji legislacyjnej wnioskowanej przez Parlament Europejski. Przed wszczęciem procedury właściwa komisja parlamentarna musi upewnić się, że nie trwają prace przygotowawcze nad tego rodzaju propozycją.
Sprawozdania z własnej inicjatywy - w zakresie, w jakim traktaty przyznają prawo inicjatywy Parlamentowi Europejskiemu, komisje parlamentarne mogą przygotować sprawozdanie dotyczące kwestii należącej do ich kompetencji i przedstawić Parlamentowi projekt rezolucji w tej sprawie. Przed podjęciem wszelkich projektów sprawozdania, komisje muszą zwrócić się o zgodę do Konferencji Przewodniczących.
Inne procedury legislacyjne - oprócz czterech klasycznych procedur wlasciwych dla wspólnotowego procesu legislacyjnego, istnieją inne procedury wdrożone w Parlamencie Europejskim w specjalnych dziedzinach dzialania.
Procedura wydawania opinii na podstawie art. 122 Traktatu WE (Unia walutowa) - Komisja i Europejski Bank Centralny składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów dokonanych przez Państwa Członkowskie w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej.
Po wydaniu opinii przez Parlament Europejski, Rada stanowiąc większością kwalifikowaną w sprawie propozycji Komisji decyduje, które Państwa Członkowskie objęte derogacja spełniają wymagane warunki do przyjęcia jednolitej waluty na podstawie kryteriów ustalonych w art. 121 ustęp 1, i uchyla derogacje w stosunku do danych Państw Członkowskich. W tej procedurze, Parlament glosuje nad wszystkimi zaleceniami łącznie, przy czym nie ma możliwości wnoszenia poprawek.
Procedury dotyczące dialogu społecznego - spośród innych celów, zadaniem Wspólnoty jest promowanie dialogu miedzy partnerami społecznymi, zwłaszcza w celu umożliwienia podpisania porozumień lub umów.
Zgodnie z art. 138 Traktatu WE, Komisja ma zadanie popieranie konsultacji miedzy partnerami społecznymi na poziomie wspólnotowym i przedstawia Parlamentowi możliwe kierunki działania wspólnotowego po konsultacji z partnerami społecznymi. Każdy dokument Komisji lub każda umowa zawarta przez partnerów społecznych jest przedkładana właściwej komisji Parlamentu Europejskiego.
Właściwa komisja przedstawia propozycje rezolucji zalecając przyjęcie lub odrzucenie tego zadania.
Procedury dotyczące porozumień dobrowolnych - Komisja informuje Parlament Europejski, jeżeli zamierza skorzystać z możliwości zastosowania porozumień dobrowolnych, jako alternatywy dla prawodawstwa. Właściwa komisja parlamentarna może sporządzić sprawozdanie z własnej inicjatywy, zgodnie z art. 48. Komisja informuje Parlament Europejski o zamiarze zawarcia dobrowolnego porozumienia. Właściwa komisja parlamentarna może przedstawić projekt rezolucji zalecającej przyjęcie lub odrzucenie projektu oraz określającej warunki jego przyjęcia lub odrzucenia.
Kodyfikacja - przez oficjalną kodyfikację rozumie się procedurę, która ma na celu uchylenie aktów objętych kodyfikacją i zastąpienie ich jednolitym aktem. Wersja skonsolidowana aktu zawiera wszystkie zmiany wniesione od jego pierwszego wejścia w życie. Nie zawiera żadnej innej zmiany dotyczącej treści tych aktów. Kodyfikacja umożliwia poprawę czytelności ustawodawstwa Unii Europejskiej, które podlega częstym zmianom. Służby prawne Parlamentu Europejskiego badają projekt kodyfikacji Komisji. Jeżeli nie występuje żadna zmiana o charakterze merytorycznym, zastosowanie ma procedura uproszczona przewidziana w art. 46 Regulaminu dotycząca przyjęcia sprawozdania. Projekt Komisji będzie rozpatrzony z wszystkich punktów widzenia zgodnie z procedurą przyśpieszoną w Parlamencie Europejskim oraz Radzie.
Postanowienia wykonawcze - Komisja może podjąć, w ramach istniejącej legislacji, środki wykonawcze. Środki te są przedstawione komitetom składającym się z ekspertów z Państw Członkowskich oraz przekazane dla celów informacyjnych Parlamentowi Europejskiemu. Na wniosek właściwej komisji parlamentarnej, Parlament Europejski może uchwalić rezolucję uzasadniającą, że projekt środka wykonawczego wykracza poza ramy przedmiotowego aktu prawnego, oraz wnioskować do Komisji o modyfikację środka wykonawczego.
Kontakty z parlamentami krajowymi Państw Członkowskich - Parlament Europejski przywiązuje wielką wagę do utrzymywania ścisłych kontaktów z parlamentami krajowymi Państw Członkowskich poprzez regularnie odbywane posiedzenia.
Kontakty parlamentów krajowych z Parlamentem Europejskim - Konferencja Przewodniczących jest organem kompetentnym w kwestiach związanych z kontaktami z parlamentami krajowymi Państw Członkowskich.
Parlament Europejski informuje regularnie parlamenty krajowe Państw Członkowskich o swojej działalności.
Niektóre komisje zapraszają regularnie posłów parlamentów krajowych do uczestniczenia w ich posiedzeniach, na których debatuje się nad nowymi projektami legislacyjnymi przedkładanymi przez Komisję.
Projekt Konstytucji Europejskiej nadaje parlamentom krajowym większe możliwości uczestniczenia poprzez przyznanie im prawa do rozpatrzenia i przedyskutowania wszelkich projektów legislacyjnych przed poddaniem ich debacie i podjęciem decyzji przez Radę.
Konferencja Organów Wyspecjalizowanych w Sprawach Wspólnotowych (COSAC) - COSAC jest organem współpracy. Uczestniczą w nim przedstawiciele komisji parlamentów krajowych Państw Członkowskich, odpowiedzialnych za sprawy europejskie oraz przedstawiciele Parlamentu Europejskiego.
Na Konferencji, odbywającej się dwa razy w roku, spotyka się po sześciu przedstawicieli parlamentu krajowego każdego Państwa Członkowskiego i sześciu posłów do Parlamentu Europejskiego, w tym dwóch wiceprzewodniczących odpowiedzialnych za stosunki z parlamentami krajowymi.
Konferencja, utworzona przez przewodniczących parlamentów Państw Członkowskich w 1989r., jako zwykła płaszczyzna wymiany informacji, przeszła znaczącą ewolucję i stała się uznaną reprezentacją parlamentów krajowych przy Unii Europejskiej.
Europejskie Centrum Badań i Dokumentacji Parlamentarnej (ECPRD) - ECPRD ma na celu:
- promowanie wymiany informacji, opinii i doświadczeń na tematy istotne zarówno dla Parlamentu Europejskiego jak i parlamentów krajowych,
- zacieśnienie współpracy między służbami odpowiedzialnymi za badania i dokumentację w parlamentach Państw Członkowskich we wszystkich dziedzinach informacyjnych,
- gromadzenie, wymianę i rozpowszechnianie opracowań dokonanych przez służby parlamentarne.
Delegacje - Parlamentu Europejskiego utrzymują stosunki i prowadzą wymianę informacji z parlamentami krajów nie należących do Unii Europejskiej. Przy pomocy tych delegacji Parlament Europejski przyczynia się do reprezentowania Unii Europejskiej poza jej granicami.
Delegacje międzyparlamentarne - na wniosek Konferencji Przewodniczących, Parlament Europejski powołuje stałe delegacje międzyparlamentarne oraz określa ich charakter i liczbę członków w zależności od zakresu ich działalności.
Spotkania międzyparlamentarne odbywają się dwa razy w roku na przemian raz w jednym z miejsc pracy Parlamentu Europejskiego i raz w miejscu wyznaczonym przez partnera w danym kraju trzecim.
Transatlantycki Dialog Ustawodawczy (TLD, Transatlantic Legislators' Dialogue) na ma celu wzmocnienie stosunków między Parlamentem Europejskim i Kongresem Stanów Zjednoczonych w istotnych dla obu stron sprawach.
Wspólne komisje parlamentarne - Parlament Europejski może powołać wspólną komisję parlamentarną, z uczestnictwem delegacji PE oraz delegacji państwa kandydującego do akcesji lub państw stowarzyszonych.
W trakcie posiedzeń członkowie obu delegacji mają okazję do wzajemnego informowania się o priorytetach i realizacji układów o stowarzyszeniu. Wspólna komisja parlamentarna śledzi regularnie rozwój procesu akcesyjnego państwa kandydującego.
ZP NATO - Delegacja Parlamentu Europejskiego uczestniczy w pracach Zgromadzenia Parlamentarnego NATO (ZP NATO). Zgromadzenie to jest organizacją międzyparlamentarną, umożliwiającą parlamentom Państw Członkowskich odbywanie spotkań w celu rozpatrzenia zagadnień ogólnej wagi.
Euro-Śródziemnomorskie Zgromadzenie Parlamentarne (EMPA) - Euro-Śródziemnomorskie Zgromadzenie Parlamentarne składa się ze 120 posłów reprezentujących kraje europejskie i z tej samej liczby deputowanych z 10 krajów partnerskich basenu Morza Śródziemnego.
Zgromadzenie to ma za zadanie poruszanie istotnych dla obu stron zagadnień politycznych, gospodarczych lub kulturalnych oraz rozpatrywanie środków mających na celu wzmocnienie partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego.
Ma ono rolę konsultacyjną w odniesieniu do całokształtu zagadnień dotyczących partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego.
Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP-UE: delegacja Parlamentu Europejskiego - Parlament Europejski uczestniczy we Wspólnym Zgromadzeniu Parlamentarnym AKP-UE, na którym spotykają się posłowie Parlamentu Europejskiego i parlamentarzyści z krajów Afryki, Karaibów i Pacyfiku, które są członkami Porozumienia z Kotonu.
Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP-UE Afryka, Karaiby, Pacyfik - Unia Europejska - Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP-UE powstało w następstwie układu o stowarzyszeniu, zwanego Konwencją z Jaunde. Układ ten, zwany obecnie Porozumieniem z Kotonu, związał Unię Europejską z 78 państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Został on ustanowiony w celu poprawy poziomów życia i rozwoju gospodarczego państw AKP oraz nawiązania ścisłej współpracy między tymi państwami a Unią Europejską.
Przedstawiciele 78 państw AKP spotykają się dwa razy w roku na posiedzeniu plenarnym, trwającym tydzień, ze swoimi odpowiednikami, posłami do Parlamentu Europejskiego.
Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP-UE: delegacja Parlamentu Europejskiego. Delegacja Parlamentu Europejskiego - Posiedzenia Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego mają miejsce na przemian w jednym z państw AKP i w jednym z państw Unii Europejskiej. Instytucja kieruje się wspólnymi, demokratycznymi zasadami. Wspólne Zgromadzenie zwraca także szczególną uwagę na promowanie praw człowieka i demokracji.
Dwudziestu czterech wiceprzewodniczących (12 z Europy, 12 z państw AKP) i dwóch współprzewodniczących tworzą Prezydium Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego. Prezydium zbiera się kilka razy w roku, aby zapewnić ciągłość prac Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego.
Powoływane są stałe komisje w celu opracowania podstawowych projektów, które zostaną poddane pod głosowanie Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego.
Europejski Fundusz Rozwoju (EFR) - jest głównym instrumentem wspólnotowej pomocy na rzecz współpracy w dziedzinie rozwoju państw AKP.
Organy polityczne Parlamentu Europejskiego.
Konferencja Przewodniczących - jest organem politycznym Parlamentu Europejskiego odpowiedzialnym za: organizację prac PE i planowanie prac legislacyjnych, określanie kompetencji komisji i delegacji oraz ich składu, kontakty z innymi instytucjami Unii Europejskiej, parlamentami narodowymi i krajami trzecimi.
Konferencja Przewodniczących sporządza kalendarz prac Parlamentu i porządek dzienny sesji miesięcznych oraz dokonuje przydziału miejsc posłów na sali posiedzeń. W skład Konferencji Przewodniczących wchodzą Przewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup politycznych. Zasiada w niej również jeden przedstawiciel posłów niezrzeszonych, bez prawa głosu. Konferencja Przewodniczących podejmuje decyzje na zasadzie konsensusu lub głosowania, przy czym oddane głosy waży się według liczby członków każdej grupy politycznej. Konferencja Przewodniczących wykonuje zadania powierzone jej Regulaminem.
Decyduje o organizacji prac Parlamentu Europejskiego i jego organów.
Jest organem konsultacyjnym we wszystkich kwestiach dotyczących planowania prac legislacyjnych oraz kontaktów z innymi organami i instytucjami Unii Europejskiej.
Posiedzenia Konferencji Przewodniczących odbywają się na ogół dwa razy w miesiącu i nie są jawne.
Protokoły obrad Konferencji Przewodniczących są tłumaczone na wszystkie języki urzędowe, drukowane i doręczane wszystkim posłom.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności Konferencji Przewodniczących. Konferencja Przewodniczących daje możliwość wszystkim posłom do wymiany poglądów poza obradami plenarnymi z zaproszoną osobistością i do poznania w pierwszej kolejności projektów przedstawianych przez Komisję Europejską.
Prezydium - jest ustawowym organem zarządzającym Parlamentu Europejskiego.
Jest odpowiedzialne za opracowanie wstępnego projektu preliminarza budżetowego Parlamentu Europejskiego oraz regulację wszystkich kwestii administracyjnych, kadrowych i organizacyjnych. W skład Prezydium Parlamentu wchodzą Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, czternastu wiceprzewodniczących i pięciu kwestorów wybieranych przez Parlament na okres dwóch i pół roku z możliwością przedłużenia. Podczas obrad Prezydium, w przypadku równej liczby głosów, decyduje głos przewodniczącego. Kwestorzy posiadają w Prezydium głos doradczy.
Prezydium wykonuje liczne zadania administracyjne i finansowe wewnątrz Parlamentu.
Jest odpowiedzialne za wszelkie kwestie dotyczące wewnętrznej organizacji Parlamentu.
Reguluje kwestie wniosków dotyczących przebiegu posiedzeń, może udzielić zgody na organizację posiedzeń komisji lub delegacji poza ich zwykłymi miejscami pracy oraz przygotowuje wstępny projekt preliminarza budżetowego Parlamentu.
Mianuje Sekretarza Generalnego Parlamentu, który jest odpowiedzialny za kierowanie służbami administracyjnymi Parlamentu oraz ustala skład i organizację Sekretariatu Generalnego.
Posiedzenia Prezydium odbywają się na ogół dwa razy w miesiącu.
Protokoły obrad Prezydium są tłumaczone na wszystkie języki urzędowe, drukowane i doręczane wszystkim posłom.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności Prezydium.
Prezydium decyduje o środkach przyznawanych partiom politycznym reprezentowanym w Parlamencie Europejskim.
Kwestorzy - Kolegium Kwestorów jest organem Parlamentu Europejskiego odpowiedzialnym za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio dotyczące posłów i ich warunków pracy. W Prezydium zasiada pięciu kwestorów.
Po wyborze Przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących Parlament Europejski przystępuje do wyborów kwestorów.
Kwestorzy są wybierani w głosowaniu tajnym większością głosów w trzech turach: w dwóch pierwszych turach wymagana jest bezwzględna większość oddanych głosów, a w ostatniej turze wystarczy zwykła większość głosów.
Kwestorzy sprawują mandat przez dwa i pół roku oraz posiadają głos doradczy w Prezydium.
Kwestorzy są odpowiedzialni za prowadzenie spraw administracyjnych i finansowych bezpośrednio dotyczących posłów takich jak np. udostępnianie infrastruktury i ogólnych usług.
Mogą przedstawiać propozycje zmian lub nowego zredagowania tekstów dotyczących wszystkich przepisów uchwalanych przez Prezydium.
Posiedzenia kwestorów odbywają się na ogół raz w miesiącu.
Każdy poseł może składać pytania dotyczące działalności kwestorów.
Komisje parlamentarne (komisje stałe, specjalne, śledcze, pojednawcze) - są odpowiedzialne za przygotowanie prac sesji plenarnych Parlamentu.
Ich zadaniem jest opracowywanie sprawozdań na temat projektów legislacyjnych, które skierowano do Parlamentu lub w sprawie, których zwrócono się do niego o konsultację, oraz sprawozdań z własnej inicjatywy.
W celu przygotowania prac sesji plenarnych Parlament Europejski powołał 20 komisji stałych.
Komisje podzielone są według sektorów: sprawy zagraniczne, rozwój, handel międzynarodowy, budżet itd. i każda z nich jest właściwa w swoim zakresie ekspertyzy.
Rozpatrują i proponują poprawki do projektów dyrektyw i rozporządzeń wspólnotowych opracowanych przez Komisję, które skierowane są również do Rady Unii Europejskiej. Wydają również opinie dla innych komisji parlamentarnych.
Każda komisja wybiera Przewodniczącego i 4 wiceprzewodniczących na okres dwóch i pół roku oraz posiada do dyspozycji obsługę sekretariatu.
Komisje parlamentarne zbierają się na posiedzeniach jawnych, jeden lub dwa razy w miesiącu w tygodniach, które na ogół następują po sesjach plenarnych w Strasburgu.
Dokumenty z posiedzeń są udostępnione publicznie.
Parlament może w każdej chwili powołać komisje specjalne, które zajmują się szczegółowymi zagadnieniami.
Komisje tymczasowe są powoływane na nie dłużej niż dwanaście miesięcy z zastrzeżeniem przedłużenia okresu ich funkcjonowania.
Parlament może powołać komisje śledcze w przypadku naruszenia lub niewłaściwego stosowania prawa wspólnotowego.
Ich kompetencje są określone trybem wykonywania przez Parlament Europejski uprawnień śledczych.
Postępowanie pojednawcze jest trzecim i ostatnim etapem najważniejszej procedury legislacyjnej Unii Europejskiej, procedury współdecyzji.
W przypadku braku zgody między Parlamentem i Radą, „komitet pojednawczy” gromadzi 27 przedstawicieli Państw Członkowskich i 27 posłów Parlamentu Europejskiego. Komitet jest odpowiedzialny za opracowanie wspólnego projektu, który zostanie ponownie przedłożony, w trzecim czytaniu, Radzie i Parlamentowi do zatwierdzenia. Końcowe porozumienie obu instytucji jest konieczne do przyjęcia tekstu.
Konferencja Przewodniczących Komisji - jest organem politycznym Parlamentu Europejskiego, który zapewnia lepszą współpracę między różnymi komisjami parlamentarnymi.
Konferencja Przewodniczących Komisji składa się z przewodniczących wszystkich komisji stałych oraz tymczasowych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego. Konferencja Przewodniczących Komisji zbiera się na ogół jeden raz w miesiącu, w Strasburgu, podczas sesji plenarnych.
Konferencja Przewodniczących Komisji może przekazywać Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac komisji oraz ustalania porządku dziennego sesji miesięcznych.
Może również doradzać Konferencji Przewodniczących w przypadku sporu kompetencyjnego między dwiema komisjami.
Prezydium i Konferencja Przewodniczących mogą przekazać niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Komisji.
Konferencja Przewodniczących Delegacji - organ polityczny Parlamentu Europejskiego, bada okresowo wszystkie kwestie dotyczące właściwego działania delegacji międzyparlamentarnych i delegacji do wspólnych komisji parlamentarnych.
Konferencja Przewodniczących Delegacji składa się z przewodniczących wszystkich stałych delegacji międzyparlamentarnych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego.
Konferencja Przewodniczących Delegacji może przekazywać Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac delegacji.
Konferencja Przewodniczących Delegacji sporządza projekt kalendarza rocznego prac, spotkań międzyparlamentarnych oraz posiedzeń wspólnych komisji parlamentarnych.
Prezydium i Konferencja Przewodniczących mogą przekazać niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Delegacji.
Organy merytoryczne Parlamentu Europejskiego.
Sekretariat Generalny Parlamentu Europejskiego - prezydium sporządza schemat organizacyjny Sekretariatu Generalnego oraz ustanawia wewnętrzne przepisy dotyczące statusu administracyjnego urzędników i innych pracowników.
Osoby zatrudnione w Sekretariacie Generalnym są w większości urzędnikami rekrutowanymi w drodze konkursu z wszystkich krajów Unii Europejskiej. Są one pracownikami Parlamentu Europejskiego.
Sekretariat Generalny ma za zadanie koordynować prace legislacyjne i organizować sesje plenarne oraz inne posiedzenia. Zapewnia również obsługę techniczną i merytoryczną organom Parlamentu oraz deputowanym, wspierając ich w wykonywaniu mandatu poselskiego.
Parlament Europejski musi również zapewnić wielojęzyczną obsługę językową wszystkich sesji plenarnych oraz innych posiedzeń.
Sekretarz Generalny jest najwyższym urzędnikiem Parlamentu i z tego tytułu kieruje Sekretariatem Generalnym, o którego składzie i organizacji stanowi Prezydium. Sekretarz Generalny jest zwierzchnikiem administracyjnym Parlamentu. Jest powoływany przez Prezydium zgodnie z art. 207Regulaminu.
Główne zadania:
- Wspomaga w pracach Przewodniczącego Parlamentu, Prezydium, organy polityczne i posłów
- Zapewnia właściwy przebieg prac parlamentarnych pod przewodnictwem Przewodniczącego i Prezydium.
Weryfikuje i podpisuje wraz z Przewodniczącym wszystkie teksty aktów przyjętych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę.
- Przygotowuje założenia sprawozdania umożliwiającego Prezydium sporządzenie projektu preliminarza budżetowego Parlamentu Europejskiego.
Dyrekcja Generalna ds. Urzędu Przewodniczącego znajduje się w centrum działalności Parlamentu. Dyrekcja jest odpowiedzialna za organizację posiedzeń plenarnych w wielojęzycznym środowisku oraz dalsze działania z nimi związane.
Zadania Dyrekcji obejmują:
- aspekty związane z działalnością polityczną Parlamentu prowadzoną w związku z posiedzeniami plenarnymi, międzyinstytucjonalnym programowaniem legislacyjnym, Konferencją Przewodniczących, Prezydium oraz działalnością kwestorów i posłów;
- udzielanie wsparcia posłom i przewodniczącemu przez Dyrekcję ds. Aktów Prawnych oraz Departament Weryfikacji pod względem prawnej i językowej weryfikacji tekstów, poprawek do tekstów prawnych oraz dopuszczalności poprawek;
- wspieranie działalności poselskiej przez bibliotekę;
- stosunki z parlamentami krajowymi;
- aspekty operacyjne niezbędne do zapewnienia sprawnego funkcjonowania dużej instytucji przez działy ds. protokołu, korespondencji, archiwizacji i bezpieczeństwa.
Dyrekcja Generalna ds. Urzędu Przewodniczącego odpowiada za sprawy proceduralne przed Przewodniczącym i jego gabinetem.
Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej jest odpowiedzialna za organizację pracy komisji parlamentarnych w dziedzinie polityki wewnętrznej oraz za udział w sprawowaniu i rozwijaniu uprawnień legislacyjnych i kontrolnych Parlamentu Europejskiego
Główne zadania Dyrekcji obejmują:
- zapewnienie sprawnego funkcjonowania legislacyjnych i pozalegislacyjnych działań komisji parlamentarnych w dziedzinie polityki wewnętrznej, przede wszystkim poprzez obsługę 17 komisji oraz jednej komisji tymczasowej;
- zapewnienie odpowiedniej koordynacji działań legislacyjnych Parlamentu, przede wszystkim przez Konferencję Przewodniczących Komisji;
- wspieranie członków komisji, a w szczególności przewodniczących i sprawozdawców komisji, w wykonywaniu ich zadań;
- sporządzanie briefingów, notatek informacyjnych i długoterminowych ekspertyz dotyczących wszystkich aspektów działalności Parlamentu w dziedzinie polityki wewnętrznej;
- pomoc komisjom w sporządzaniu programów prac w ścisłej współpracy z Komisją i Radą;
- promowanie i zapewnianie koordynacji wszystkich działań dotyczących lepszego stanowienia prawa w Parlamencie.
Dyrekcja Generalna ds. Polityk Zewnętrznych zapewnia organizację prac komisji parlamentarnych i delegacji międzyparlamentarnych Parlamentu Europejskiego w zakresie polityk zewnętrznych.
Do jej głównych zadań należy:
- udzielanie wsparcia i fachowych porad przewodniczącym i sprawozdawcom komisji i delegacji w pełnieniu ich obowiązków;
- wspomaganie komisji odpowiedzialnych za polityki zewnętrzne w prowadzeniu prac nad programami roboczymi w oparciu o ścisłą współpracę z Komisją i Radą;
- zapewnienie właściwego przebiegu posiedzeń komisji parlamentarnych w zakresie polityk zewnętrznych oraz delegacji;
- pośredniczenie między delegacjami międzyparlamentarnymi, krajami spoza Unii Europejskiej oraz parlamentami na świecie;
- wspieranie grup koordynujących wybory oraz planowanie i organizowanie misji obserwacji wyborów, jak również nadzór nad nimi;
- sporządzanie informacji, notatek i ekspertyz dla przewodniczącego, komisji, delegacji i innych organów parlamentarnych;
- wspieranie zgromadzeń parlamentarnych AKP, Unii Euro-śródziemnomorskiej, Euronest i Eurolat, ich komisji i grup roboczych;
- wspieranie szeregu innych organów, takich jak grupa wysokiego szczebla ds. Bliskiego Wschodu i innych.
Wobec różnorodności konsekwencji związanych z rola Parlamentu Europejskiego, Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji czuwa nad właściwym obiegiem informacji kierowanych do obywateli, mediów oraz liderów opinii publicznej.
W celu stałego informowania obywateli o funkcjonowaniu i działalności Parlamentu Europejskiego, Parlament Europejski otworzył Biura informacyjne w każdym Państwie Członkowskim Unii Europejskiej. Biuro informacyjne jest rzeczywistym pośrednikiem Parlamentu.
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji wdraża wiec wszystkie środki, wszystkie działania oraz wszystkie sieci komunikacyjne mające na celu ułatwienie promocji Parlamentu Europejskiego. Poprzez rozwój działań komunikacyjnych towarzyszy i uwrażliwia zróżnicowanych odbiorców.
Do jej głównych zadań należą:
- Zapewnienie, by rola, funkcjonowanie i stanowiska Parlamentu Europejskiego były znane różnym mediom, szerokim masom odbiorców oraz środowiskom opiniotwórczym (stowarzyszenia, spółki cywilne, radni lokalni).
- Zapewnienie obsługi bibliotecznej i dokumentacyjnej dla posłów, komisji i innych organów Parlamentu Europejskiego w ramach ich oficjalnej pracy parlamentarnej.
Dyrekcja Generalna ds. Kadr przyczynia się do tego, aby różne dyrekcje generalne Parlamentu Europejskiego dysponowały wystarczającymi zasobami ludzkimi do wykonywania swoich zadań.
Do jej głównych zadań należą:
- Zarządzanie zasobami ludzkimi Parlamentu Europejskiego, a mianowicie urzędnikami, personelem grup politycznych i innymi pracownikami, zgodnie z Regulaminem pracowniczym stosowanym do urzędników i innych pracowników Wspólnot Europejskich.
- Rozwijanie strategii politycznych w celu poprawy warunków kobiet i promowania równości szans każdego pracownika.
- Prowadzenie z powodzeniem polityki kadrowej instytucji, zapewnienie jej monitoringu oraz, o ile zajdzie potrzeba, wprowadzanie ulepszeń, podejmując przy tym wyzwanie, jakim jest rozszerzenie Unii Europejskiej.
- Umożliwienie pracownikom dostępu do kształcenia zawodowego (szkolenie językowe, szkolenie w zakresie metod zarządzania, szkolenie informatyczne...).
Dyrekcja Generalna ds. Infrastruktury i Logistyki przyczynia się do właściwego zarządzania infrastrukturą i logistyką w różnych miejscach pracy Parlamentu Europejskiego.
Do jej głównych zadań należy:
- zarządzanie w zakresie technicznym i administracyjnym całością budynków zajmowanych przez Parlament Europejski w Brukseli, Strasburgu i Luksemburgu, oraz biurami informacyjnymi Parlamentu w państwach członkowskich;
- obsługa wyposażenia oraz usługi związane z funkcjonowaniem wspomnianych budynków;
- zarządzanie wyposażeniem (zakupy, transport, przeprowadzki, poczta elektroniczna, restauracje, umeblowanie, sklepy dla personelu itp.) oraz obsługa posiedzeń od strony organizacyjnej.
Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych udostępnia dokumenty Parlamentu Europejskiego we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej, umożliwiając w ten sposób Parlamentowi wywiązanie się ze zobowiązań wynikających z polityki wielojęzyczności.
DG TRAD odgrywa ważną rolę w ochronie różnorodności kulturowej i językowej Unii, ponieważ umożliwia Parlamentowi bezpośrednie stosowanie wielojęzyczności w praktyce. Dyrekcja ta zwiększa przejrzystość, ułatwia zrozumienie i wymianę poglądów.
Główne zadania Dyrekcji obejmują:
- tłumaczenie z/na 23 języki(ów) urzędowe(ych) Unii Europejskiej, co zapewnia wszystkim obywatelom Europy natychmiastowy dostęp do tekstów europejskich w swoim własnym języku oraz możliwość komunikowania się z instytucją w swoim języku;
- świadczenie usług tłumaczeniowych o wysokiej, jakości i wydajności, przy utrzymaniu kosztów na racjonalnym poziomie;
- sporządzanie odpowiednich narzędzi informatycznych oraz baz danych terminologicznych w ramach wsparcia dla tłumaczy i włączenia się w zarządzanie pracą;
- weryfikacja niektórych dokumentów tłumaczonych poza Parlamentem i monitorowanie, jakości tłumaczeń zewnętrznych;
- zarządzanie stażami płatnymi i bezpłatnymi.
Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Ustnych i Konferencji pomaga wypełniać wymogi polityczne wynikające z wielojęzyczności Parlamentu Europejskiego.
Główne zadania Dyrekcji obejmują:
- zapewnianie tłumaczenia ustnego wszystkich posiedzeń organizowanych przez instytucję we wszystkich trzech miejscach pracy, jak również poza nimi;
- zarządzanie salami posiedzeń Parlamentu Europejskiego;
- zapewnienie obsługi technicznej podczas wszystkich posiedzeń organizowanych przez Parlament Europejski.
Do głównych zadań Dyrekcji Generalnej ds. Finansów należy:
- sporządzanie budżetu instytucji, nadzór nad jego wykonaniem, kontrola i zamykanie, prowadzenie rachunków oraz zarządzanie środkami finansowymi;
- zapewnianie wsparcia i fachowej wiedzy w dziedzinie finansów i budżetu wszystkim intendentom delegowanym;
- zarządzanie finansami posłów, ich prawami socjalnymi oraz zarządzanie wsparciem finansowym udzielanym grupom politycznym, partiom i europejskim fundacjom politycznym oraz stowarzyszeniom posłów obecnej i minionych kadencji;
- realizacja działań przekrojowych niezbędnych dla całego Parlamentu, takich jak inwentaryzacja majątku czy prowadzenie parlamentarnego biura podróży;
- prowadzenie działu audytu wewnętrznego, który na mocy rozporządzenia finansowego posiada samodzielność operacyjną.
Dyrekcja Generalna ds. Innowacji i Wsparcia Technologicznego świadczy w Parlamencie Europejskim usługi w zakresie informatyki i telekomunikacji, jak również drukowania oraz dystrybucji dokumentów. Dyrekcja zapewnia wdrażanie polityki instytucji w zakresie przejrzystości i dostępu do informacji oraz wspiera Parlament we wzmacnianiu skuteczności jego działania.
Główne zadania Dyrekcji obejmują:
- przygotowywanie i utrzymywanie wspólnej, wewnętrznej przestrzeni pracy umożliwiającej dostęp w wielu językach w dowolnym momencie i z dowolnego miejsca do wszystkich najważniejszych dokumentów i danych;
- analizowanie, projektowanie, sporządzanie i utrzymywanie systemów informatycznych Parlamentu Europejskiego dla posłów, grup politycznych, dyrekcji generalnych, Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Inspektora Ochrony Danych Osobowych;
- sporządzanie i zapewnianie zgodności z bezpieczną i wiarygodną strategią w zakresie technologii oraz definiowanie różnych komponentów systemów komputerowych i telekomunikacyjnych;
- drukowanie i dystrybucja (również w formie elektronicznej) dokumentów roboczych Parlamentu (posiedzenia komisji, posiedzenia plenarne itp.);
- publikowanie aktów prawnych i dokumentów w Dzienniku Urzędowym (protokoły, teksty przyjęte, pytania pisemne itp.) oraz sporządzanie innych publikacji we współpracy z Urzędem Oficjalnych Publikacji.
W Unii, której główne fundamenty tworzą demokracja, państwo prawne i przestrzeganie praw podstawowych, Wydział Prawny odgrywa pierwszoplanową rolę doradzając Parlamentowi Europejskiemu w kwestiach prawnych z jednej strony oraz reprezentując go w sądzie, z drugiej strony.
Do jego głównych zadań należą:
- Wsparcie prawne organów politycznych Parlamentu (Przewodniczący, Prezydium, Konferencja Przewodniczących, Konferencja Przewodniczących Komisji, Konferencja Przewodniczących Delegacji, Zgromadzenie Kwestorów, komisje parlamentarne) oraz jego Sekretariatu Generalnego;
- Wsparcie komisji parlamentarnych w ich pracach legislacyjnych;
- Reprezentowanie Parlamentu Europejskiego przed sądami europejskimi i narodowymi.
Autor tekstu: Paweł Kowszyński. Tekst własny opracowany na podstawie następujących źródeł:
1. Słownik encyklopedyczny Unia Europejska. Praca zbiorowa. 2007. EUROPA.
2. Podstawy europeistyki Podręcznik akademicki. Wiesława Bokajły, Anna Pacześniak (red.). 2009. ATLA 2.
3. Integracja europejska. Elżbieta Dynia. 2004. LEXISNEXIS.
4. Europejska polityka rozwojowa. Paweł Bagiński. 2009. CEDEWU.
5. Budżet ogólny Unii Europejskiej. Katarzyna Żukrowska. 2009. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
6. Instrumenty i obszary przeobrażeń i zmian organizacyjnych w warunkach globalizacji. Pod. red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
7. Globalizacja a społeczne aspekty przeobrażeń i zmian organizacyjnych. Pod red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
8. Projekt rozszerzenie. Jak Polska wchodziła do Unii. Nieznane kulisy rozszerzenia. Marek Orzechowski, GFCnter Verheugen. 2009. BELLONA.
9. Europa kosmopolityczna. Urlich Beck, Edgar Grande. 2009. SCHOLAR.
10. Polityka sąsiedztwa Unii Europejskiej. Paweł Janusz Borkowski. 2009. DIFIN.
11. Nowa dziesiątka Unii Europejskiej. Dobiesław Jędrzejczyk (red.). 2009. DIALOG.
12. Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej. Władysław Janasz (red.). 2009. DIFIN.
13. Międzynarodowa współpraca na rzecz rozwoju. Paweł Bagiński, Katarzyna Czaplicka, Jan Szczyciński. 2008. PWE.
14. Geografia Unii Europejskiej. Jerzy Makowski (red.). 2008. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
15. Dynamika systemu europejskiego. Krzysztof Szczerski. 2008. WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO.
16. Unia Europejska. John Pinder, Simon Usherwood. 2008. PWE.
17. Reprezentacja Interesów Regionów w Unii Europejskiej. Filip Skawiński. 2008. POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH.
18. Kulturowe aspekty integracji europejskiej. Franciszek Gołembski. 2008. WAIP.
19. Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej. Marta Witkowska. 2008. WAIP.
20. Poland and European Unity Ideas and Realisty. Thomas Lane, Marian S. Wolański. 2008. WUW.
21. Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu. Wiesław Bokajło, Aldona Wiktorska (red.). 2008. ATUT.
22. Integracja Polski z Unią Europejską. Arkadiusz Domagała. 2007. WAIP.
23. Komitologia. Szczególny rodzaj decydowania politycznego w Unii Europejskiej. Piotr Tosiek. 2007. UMCS.
24. Europa w działaniu. Piotr Żuk (red.). 2007. OFICYNA NAUKOWA.
25. Integracja europejska. Ewa Latoszek. 2007. KSIĄŻKA I WIEDZA.
26. Twórcy zjednoczonej Europy. Giuseppe Audisio, Alberto Chiara. 2007. PAX.
27. Polityka UE w obszarze spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. Piotr Wawrzyk. 2006. WAIP.
28. Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie. Michelle Cini (red.). 2006. PWE.
29. Idea Europy. Hanna Machińska (red.). 2006. OŚRODEK INFORMACJI RADY EUROPY.
30. Integracja europejska. Konstanty A. Wojtaszczyk (red.). 2006.
31. Kryzys tożsamości politycznej a proces integracji europejskiej. Markiewicz Barbara, Wonicki Rafał (red.). 2006. SCHOLAR.
32. Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie (wyd. 9). Pod red. Sławomiry Wronkowskiej i Marii Zmierczak. 2005. Wydawnictwo Naukowe PWN.
33. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Ewa Gruchman, Bohdan Małuszyńska. 2005. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
34. Globalizacja i integracja europejska. Juliusz Kotyński (red.) 2005. PWE.
35. Integracja europejska. Antoni Marszałek (red.). 2004. PWE.
36. Integracja europejska. Wysokińska Zofia, Witkowska Janina. 2004. PWE.
37. Leksykon integracji europejskiej. Ruszkowski Janusz, Górnicz Ewa, Żurek Marek. 2004 (wyd. 4). WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
38. O nowy kształt Europy. Kłoczowski Jerzy, Łukasiewicz Sławomir (red.). 2003. INSTYTUT EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ.
39. Traktaty europejskie. Adam Łazowski. 2003. BRANTA.
40. Prawo integracji z europejskiej perspektywy. Brodecki Z. Warszawa 2004.
41. Vademecum Unii Europejskiej. Warszawa 2004. Buchmann.
42. Polonia w warunkach integracji i unifikacji świata. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe. Gdańsk 2003, nr 1.
43. Wartości globalne kultury europejskiej. Kultura Polska w zjednoczonej Europie. Chodubski A.. Toruń 2003.
44. Wstęp do badań politologicznych. Chodubski A. Gdańsk 2005.
45. Wyzwania metodologiczne w rozpoznawaniu stosunków międzynarodowych. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe, Gdańsk 2003, nr 2.
46. Europa – rozmowa historyka z historią. Davies N.Kraków 1998.
47. Historia narodów Europy. Duroselle J.-B. Warszawa 1996.
48. Integracja Europejska. Dynia E. Warszawa 1998.
49. Zarys historii Europy – XX wiek. Fulbrook M. Warszawa 2004.
50. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Glaster J., Z. Witkowski, K. M. Witkowska. Toruń 2006.
51. Historia Europy – jej granice i podziały. Halecki O. Lublin 1994.
52. Praktyczny przewodnik po Unii Europejskiej. Kamiński M. Warszawa 2005.
53. Unii Europejska w zarysie. Kołodziejczyk-Konarska K. Warszawa 2003.
54. Unia Europejska – informator ogólny. Komitet Integracji Europejskiej. Warszawa 2000.
55. Konstytucja dla Europy – Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Bielsko-Biała 2005.
56. Prawo Unii Europejskiej. Teksty-Kazusy-Tablice. Łazowski A., Łabędzka A., Szpunar M. Warszawa 2003.
57. Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej. Marszałek A. Łódź 1997.
58. Meandry cywilizacyjne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1996.
59. Z dziejów integracji europejskiej. Nadolski M. Warszawa 2004.
60. Przemiany społeczne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1994.
61. Traktaty. Bielsko-Biała 2005.
62. Unia Europejska – leksykon integracji. Pod red. W. Bokajły i K. Dziubki. Kraków 2004.
63. Unia Europejska. Pod red. K. Michałowskiej-Gorywody. Warszawa 1998.