W 1948 roku w Hadze odbył się Kongres Europejski, który zgromadził blisko 800 osób. Na Kongres przybyło wiele wybitnych osobistości życia politycznego, ekonomicznego, naukowego i kulturalnego, z Winstonem Churchillem jako centralną postacią Kongresu. W toku obrad Kongresu położono fundamenty pod wszystko to, co miało torować drogę dla postępu idei europejskiej w następnym dziesięcioleciu. W 1949 roku w Londynie powołano do życia Radę Europy . Był to pierwszy krok instytucjonalny, który w przyszłości miał doprowadzić do jakiejś formy ponadnarodowego rządu Europy.
W pierwszych latach powojennych w dyskusjach nad planami integracji Europy dominowało podejście federalistyczne. Zwolennicy federalizmu upatrywali w istnieniu nieskrępowanej władzy suwerennej państw przyczynę wojen, różnych innych konfliktów oraz trudności gospodarczych, żądali więc ograniczenia suwerenności państw na rzecz organów ponadnarodowych. Według federalistów in¬tegracja polega na centralizacji określonych funkcji na szczeblu rządu federalnego oraz decentralizacji na poziomach regionalnych i lokalnych. Praktyczna realizacja tych idei poniosła porażkę, niepowodzeniem skończyły się bowiem podejmowane w latach 1950 - 1954 próby utworzenia Europejskiej Wspólnoty Politycznej jak również Europejskiej Wspólnoty Obronnej.
Z kolei funkcjonaliści - w odróżnieniu od federalistów - uważali, że jedność europejską można osiągać przez pomnażanie realnych więzi, przede wszystkim ekonomicznych, między państwami, nie zaś przez podpisanie układu federalnego, utworzenie parlamentu europejskiego i innych instytucji europejskich. Idealizmowi i ortodoksji federalistów przeciwstawiali oni pragmatyzm, a w miejsce prymatu polityki nad gospodarką proponowali prymat gospodarki nad polityką, ponieważ to gospodarka rozstrzyga o sile polityki, a nie na odwrót.
Na początku lat 60-tych XX wieku funkcjonaliści propagowali ideę „samomodernizacji” rozwoju procesu integracyjnego. Z tego wysuwano wniosek, że przekazywanie funkcji państwa na rzecz organów ponadnarodowych dokonują się na zasadzie konieczności. Tradycyjni funkcjonaliści głosili ideę integracji globalnej, nie zaś regionalnej, jako model docelowy. Mimo pewnych różnic dzielących różne nurty w łonie funkcjonalistów, byli oni zgodni, że powinno się dążyć do „Europy ponadpaństwowej”.
Odmienną od dwóch poprzednich koncepcję konfederalną - Europy Państw lub inaczej Europy Ojczyzn - sformułował na początku lat 60-tych XX wieku prezydent Francji, generał Charles de Gaulle . Była ona propagowana także przez następnych prezydentów Francji, do czasu prezydentury Francois Mitteranda . Według tej koncepcji siłą napędową europejskiego procesu zjednoczeniowego powinna być stała wymiana poglądów i uzgadnianie stanowisk między rządami narodowymi, rodzące nawyki współdziałania i poczucie europejskiej solidarności i wspólnoty. Dopiero wówczas można rozbudować kompetencje parlamentu europejskiego z uwzględnieniem, że deputowany winien rozliczać się ze swej działalności parlamentarnej wobec własnych, krajowych wyborców .
Analogiczne w dużym stopniu założenia zawierała neogaullistowska wizja zjednoczonej Europy, którą sformułował kolejny prezydent Francji Georges Pompidou . Od klasycznej koncepcji odróżniała ją głównie gotowość pogodzenia się z kompetencjami istniejących już europejskich wspólnot gospodarczych, określonymi postanowieniami traktatów założycielskich. Georges Pompidou sugerował, jednak ustanowienie również tzw. drugiego kręgu, wyposażonego w odrębny mechanizm instytucjonalny, działającego na zasadzie współpracy międzyrządowej. Nad nimi miałby dominować trzeci krąg - europejskiego współdziałania w sferze polityki międzynarodowej.
Autor tekstu: Paweł Kowszyński. Tekst własny opracowany na podstawie następujących źródeł:
1. Słownik encyklopedyczny Unia Europejska. Praca zbiorowa. 2007. EUROPA.
2. Podstawy europeistyki Podręcznik akademicki. Wiesława Bokajły, Anna Pacześniak (red.). 2009. ATLA 2.
3. Integracja europejska. Elżbieta Dynia. 2004. LEXISNEXIS.
4. Europejska polityka rozwojowa. Paweł Bagiński. 2009. CEDEWU.
5. Budżet ogólny Unii Europejskiej. Katarzyna Żukrowska. 2009. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
6. Instrumenty i obszary przeobrażeń i zmian organizacyjnych w warunkach globalizacji. Pod. red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
7. Globalizacja a społeczne aspekty przeobrażeń i zmian organizacyjnych. Pod red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
8. Projekt rozszerzenie. Jak Polska wchodziła do Unii. Nieznane kulisy rozszerzenia. Marek Orzechowski, GFCnter Verheugen. 2009. BELLONA.
9. Europa kosmopolityczna. Urlich Beck, Edgar Grande. 2009. SCHOLAR.
10. Polityka sąsiedztwa Unii Europejskiej. Paweł Janusz Borkowski. 2009. DIFIN.
11. Nowa dziesiątka Unii Europejskiej. Dobiesław Jędrzejczyk (red.). 2009. DIALOG.
12. Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej. Władysław Janasz (red.). 2009. DIFIN.
13. Międzynarodowa współpraca na rzecz rozwoju. Paweł Bagiński, Katarzyna Czaplicka, Jan Szczyciński. 2008. PWE.
14. Geografia Unii Europejskiej. Jerzy Makowski (red.). 2008. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
15. Dynamika systemu europejskiego. Krzysztof Szczerski. 2008. WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO.
16. Unia Europejska. John Pinder, Simon Usherwood. 2008. PWE.
17. Reprezentacja Interesów Regionów w Unii Europejskiej. Filip Skawiński. 2008. POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH.
18. Kulturowe aspekty integracji europejskiej. Franciszek Gołembski. 2008. WAIP.
19. Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej. Marta Witkowska. 2008. WAIP.
20. Poland and European Unity Ideas and Realisty. Thomas Lane, Marian S. Wolański. 2008. WUW.
21. Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu. Wiesław Bokajło, Aldona Wiktorska (red.). 2008. ATUT.
22. Integracja Polski z Unią Europejską. Arkadiusz Domagała. 2007. WAIP.
23. Komitologia. Szczególny rodzaj decydowania politycznego w Unii Europejskiej. Piotr Tosiek. 2007. UMCS.
24. Europa w działaniu. Piotr Żuk (red.). 2007. OFICYNA NAUKOWA.
25. Integracja europejska. Ewa Latoszek. 2007. KSIĄŻKA I WIEDZA.
26. Twórcy zjednoczonej Europy. Giuseppe Audisio, Alberto Chiara. 2007. PAX.
27. Polityka UE w obszarze spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. Piotr Wawrzyk. 2006. WAIP.
28. Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie. Michelle Cini (red.). 2006. PWE.
29. Idea Europy. Hanna Machińska (red.). 2006. OŚRODEK INFORMACJI RADY EUROPY.
30. Integracja europejska. Konstanty A. Wojtaszczyk (red.). 2006.
31. Kryzys tożsamości politycznej a proces integracji europejskiej. Markiewicz Barbara, Wonicki Rafał (red.). 2006. SCHOLAR.
32. Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie (wyd. 9). Pod red. Sławomiry Wronkowskiej i Marii Zmierczak. 2005. Wydawnictwo Naukowe PWN.
33. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Ewa Gruchman, Bohdan Małuszyńska. 2005. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
34. Globalizacja i integracja europejska. Juliusz Kotyński (red.) 2005. PWE.
35. Integracja europejska. Antoni Marszałek (red.). 2004. PWE.
36. Integracja europejska. Wysokińska Zofia, Witkowska Janina. 2004. PWE.
37. Leksykon integracji europejskiej. Ruszkowski Janusz, Górnicz Ewa, Żurek Marek. 2004 (wyd. 4). WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
38. O nowy kształt Europy. Kłoczowski Jerzy, Łukasiewicz Sławomir (red.). 2003. INSTYTUT EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ.
39. Traktaty europejskie. Adam Łazowski. 2003. BRANTA.
40. Prawo integracji z europejskiej perspektywy. Brodecki Z. Warszawa 2004.
41. Vademecum Unii Europejskiej. Warszawa 2004. Buchmann.
42. Polonia w warunkach integracji i unifikacji świata. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe. Gdańsk 2003, nr 1.
43. Wartości globalne kultury europejskiej. Kultura Polska w zjednoczonej Europie. Chodubski A.. Toruń 2003.
44. Wstęp do badań politologicznych. Chodubski A. Gdańsk 2005.
45. Wyzwania metodologiczne w rozpoznawaniu stosunków międzynarodowych. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe, Gdańsk 2003, nr 2.
46. Europa – rozmowa historyka z historią. Davies N.Kraków 1998.
47. Historia narodów Europy. Duroselle J.-B. Warszawa 1996.
48. Integracja Europejska. Dynia E. Warszawa 1998.
49. Zarys historii Europy – XX wiek. Fulbrook M. Warszawa 2004.
50. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Glaster J., Z. Witkowski, K. M. Witkowska. Toruń 2006.
51. Historia Europy – jej granice i podziały. Halecki O. Lublin 1994.
52. Praktyczny przewodnik po Unii Europejskiej. Kamiński M. Warszawa 2005.
53. Unii Europejska w zarysie. Kołodziejczyk-Konarska K. Warszawa 2003.
54. Unia Europejska – informator ogólny. Komitet Integracji Europejskiej. Warszawa 2000.
55. Konstytucja dla Europy – Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Bielsko-Biała 2005.
56. Prawo Unii Europejskiej. Teksty-Kazusy-Tablice. Łazowski A., Łabędzka A., Szpunar M. Warszawa 2003.
57. Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej. Marszałek A. Łódź 1997.
58. Meandry cywilizacyjne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1996.
59. Z dziejów integracji europejskiej. Nadolski M. Warszawa 2004.
60. Przemiany społeczne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1994.
61. Traktaty. Bielsko-Biała 2005.
62. Unia Europejska – leksykon integracji. Pod red. W. Bokajły i K. Dziubki. Kraków 2004.
63. Unia Europejska. Pod red. K. Michałowskiej-Gorywody. Warszawa 1998.