Współcześnie największe znaczenie ma TWE. Art. 249 TWE zawiera katalog aktów (wtórnego) prawa wspólnotowego, rozszerzony o definicje poszczególnych rodzajów norm prawnych.
Unormowanie to wprowadza podział na akty wiążące i niewiążące, nie ustala żadnej hierarchii tych aktów normatywnych Wspólnot. Równouprawnienie organów uniemożliwia samodzielne ustalenie hierarchii.
Rozróżnienie na akty podstawowe i wykonawcze opiera się na charakterze normy kompetencyjnej do wydania aktu: podstawowy wydawany jest na podstawie prawa pierwotnego, wykonawczy – na podstawie aktu prawa wtórnego.
Rozporządzenie
- jest abstrakcyjną normą prawną, która ma zastosowanie ogólne i obowiązuje w całości, bezpośrednio skuteczna wobec państw członkowskich, a niekiedy także wobec obywateli, jeżeli przyznaje im konkretne prawa lub nakłada konkretne obowiązki (staje się częścią wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich bez konieczności podejmowania jakichkolwiek działań z ich strony),
- zawierają regulację odnoszące się do nieokreślonej liczby przypadków, stoją ponad krajowym prawem wewnętrznym, nie wymagają transpozycji do prawa krajowego,
- regulują takie dziedziny, jak: polityka celna, handlowa, rolna, transportowa i prawo o konkurencji .
Dyrektywa
- jest konkretną normą prawną, która ma zastosowanie indywidualne do państw członkowskich do których jest skierowana jak również do osób prawnych. Jeśli jest skierowana do wszystkich państw nie staje się aktem generalnym, ponieważ określa liczbę przypadków, do których ma zastosowanie (25). Wywołuje skutek bezpośredni jedynie dla legislatywy podmiotu wspólnotowego jakim jest państwo,
- w całości nie jest obowiązująca, aczkolwiek jest wiążąca odnośnie do zamierzonego skutku,
- zobowiązuje adresatów (państwa członkowskie) do stworzenia odpowiednich krajowych regulacji wiążących – transponujących dyrektywę,
- regulują zagadnienia: harmonizacji ustaw, swobody przepływu usług, kapitału i prowadzenia działalności gospodarczej,
- praktyka: są bezpośrednio skuteczne w prawie wewnętrznym .
Decyzja
- odnosi się do przypadków indywidualnych; kierowana jest do państw członkowskich, przedsiębiorstw lub osób i ma bezpośrednią moc wiążącą,
- ma charakter indywidualnego aktu administracyjnego,
- wykonanie decyzji następuje zgodnie z przepisami procedury cywilnej poszczególnych państw członkowskich .
Opinie i zalecenia – posiadają nieobligatoryjny charakter o czym mówi art. 249 TWE.
- Opinia jest przedstawieniem zdania Komisji w jakiejś sprawie.
- Zalecenie jest pośrednim instrumentem prawnym harmonizacji prawa.
Istota prawna aktów stanowionych w obrębie drugiego i trzeciego filaru Unii może być trudna do zdefiniowania w sposób jednoznaczny. Specyficzna konstrukcja UE oraz sporna kwestia osobowości prawnej Unii, przez co nie można jej uznać za podmiot, któremu należy przypisać działania wykonywane w ramach drugiego i trzeciego filaru, mają wpływ na klasyfikację i przyporządkowanie decyzji. Działania podejmowane w ramach tych filarów Unii traktuje się jako działania ogółu państw członkowskich uczestniczących w procesie legislacyjnym, podejmowania decyzji wspólnotowych .
W drugim i trzecim filarze Unii przy podejmowaniu decyzji jak również działań przez Radę Unii Europejskiej obowiązują następujące zasady głosowania:
a. jednomyślność – dominująca zasada, gdzie każde państwo dysponuje równą liczbą głosów. Oznacza to, przyznanie prawa veta każdemu podmiotowi. Nieobecność jednego z członków Rady UE uniemożliwia podjęcie decyzji,
b. zasada „konstruktywnego wstrzymania się od głosu” gdy wymagana jest jednomyślność: wprowadzona Traktatem amsterdamskim, oceniana jako zasada łagodząca wymóg jednomyślności.
Wiążąca decyzja może dojść do skutku również w przypadku wstrzymania lub wstrzymywania się od głosu - państwa wstrzymujące się nie będą związane podjętą decyzją. Rozstrzygnięcia podejmowane jednomyślnie przy konstruktywnym wstrzymywaniu się przynajmniej jednego podmiotu od głosu są ważne po spełnieniu dwóch warunków:
- państwo zamierzające wstrzymać się od głosu składa deklarację o zaniechaniu wszystkich działań mogących kolidować z interesami lub hamować rozwój Unii,
- liczba głosów państw składających taką deklarację nie może przekraczać 1/3 głosów, liczonych zgodnie z zasadą głosów ważonych na mocy art. 205 ust. 2 TWE ,
- większość kwalifikowana – wymagane jest minimum 232 głosy, liczone w systemie większości kwalifikowanej (art. 205 ust. 2 TWE), oddane przez przynajmniej 2/3 państw.
Autor tekstu: Paweł Kowszyński. Tekst własny opracowany na podstawie następujących źródeł:
1. Słownik encyklopedyczny Unia Europejska. Praca zbiorowa. 2007. EUROPA.
2. Podstawy europeistyki Podręcznik akademicki. Wiesława Bokajły, Anna Pacześniak (red.). 2009. ATLA 2.
3. Integracja europejska. Elżbieta Dynia. 2004. LEXISNEXIS.
4. Europejska polityka rozwojowa. Paweł Bagiński. 2009. CEDEWU.
5. Budżet ogólny Unii Europejskiej. Katarzyna Żukrowska. 2009. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
6. Instrumenty i obszary przeobrażeń i zmian organizacyjnych w warunkach globalizacji. Pod. red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
7. Globalizacja a społeczne aspekty przeobrażeń i zmian organizacyjnych. Pod red. Arkadiusz Potocki. 2009. DIFIN.
8. Projekt rozszerzenie. Jak Polska wchodziła do Unii. Nieznane kulisy rozszerzenia. Marek Orzechowski, GFCnter Verheugen. 2009. BELLONA.
9. Europa kosmopolityczna. Urlich Beck, Edgar Grande. 2009. SCHOLAR.
10. Polityka sąsiedztwa Unii Europejskiej. Paweł Janusz Borkowski. 2009. DIFIN.
11. Nowa dziesiątka Unii Europejskiej. Dobiesław Jędrzejczyk (red.). 2009. DIALOG.
12. Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej. Władysław Janasz (red.). 2009. DIFIN.
13. Międzynarodowa współpraca na rzecz rozwoju. Paweł Bagiński, Katarzyna Czaplicka, Jan Szczyciński. 2008. PWE.
14. Geografia Unii Europejskiej. Jerzy Makowski (red.). 2008. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
15. Dynamika systemu europejskiego. Krzysztof Szczerski. 2008. WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO.
16. Unia Europejska. John Pinder, Simon Usherwood. 2008. PWE.
17. Reprezentacja Interesów Regionów w Unii Europejskiej. Filip Skawiński. 2008. POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH.
18. Kulturowe aspekty integracji europejskiej. Franciszek Gołembski. 2008. WAIP.
19. Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej. Marta Witkowska. 2008. WAIP.
20. Poland and European Unity Ideas and Realisty. Thomas Lane, Marian S. Wolański. 2008. WUW.
21. Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu. Wiesław Bokajło, Aldona Wiktorska (red.). 2008. ATUT.
22. Integracja Polski z Unią Europejską. Arkadiusz Domagała. 2007. WAIP.
23. Komitologia. Szczególny rodzaj decydowania politycznego w Unii Europejskiej. Piotr Tosiek. 2007. UMCS.
24. Europa w działaniu. Piotr Żuk (red.). 2007. OFICYNA NAUKOWA.
25. Integracja europejska. Ewa Latoszek. 2007. KSIĄŻKA I WIEDZA.
26. Twórcy zjednoczonej Europy. Giuseppe Audisio, Alberto Chiara. 2007. PAX.
27. Polityka UE w obszarze spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. Piotr Wawrzyk. 2006. WAIP.
28. Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie. Michelle Cini (red.). 2006. PWE.
29. Idea Europy. Hanna Machińska (red.). 2006. OŚRODEK INFORMACJI RADY EUROPY.
30. Integracja europejska. Konstanty A. Wojtaszczyk (red.). 2006.
31. Kryzys tożsamości politycznej a proces integracji europejskiej. Markiewicz Barbara, Wonicki Rafał (red.). 2006. SCHOLAR.
32. Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie (wyd. 9). Pod red. Sławomiry Wronkowskiej i Marii Zmierczak. 2005. Wydawnictwo Naukowe PWN.
33. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Ewa Gruchman, Bohdan Małuszyńska. 2005. WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
34. Globalizacja i integracja europejska. Juliusz Kotyński (red.) 2005. PWE.
35. Integracja europejska. Antoni Marszałek (red.). 2004. PWE.
36. Integracja europejska. Wysokińska Zofia, Witkowska Janina. 2004. PWE.
37. Leksykon integracji europejskiej. Ruszkowski Janusz, Górnicz Ewa, Żurek Marek. 2004 (wyd. 4). WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN.
38. O nowy kształt Europy. Kłoczowski Jerzy, Łukasiewicz Sławomir (red.). 2003. INSTYTUT EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ.
39. Traktaty europejskie. Adam Łazowski. 2003. BRANTA.
40. Prawo integracji z europejskiej perspektywy. Brodecki Z. Warszawa 2004.
41. Vademecum Unii Europejskiej. Warszawa 2004. Buchmann.
42. Polonia w warunkach integracji i unifikacji świata. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe. Gdańsk 2003, nr 1.
43. Wartości globalne kultury europejskiej. Kultura Polska w zjednoczonej Europie. Chodubski A.. Toruń 2003.
44. Wstęp do badań politologicznych. Chodubski A. Gdańsk 2005.
45. Wyzwania metodologiczne w rozpoznawaniu stosunków międzynarodowych. Chodubski A. Gdańskie Studia Międzynarodowe, Gdańsk 2003, nr 2.
46. Europa – rozmowa historyka z historią. Davies N.Kraków 1998.
47. Historia narodów Europy. Duroselle J.-B. Warszawa 1996.
48. Integracja Europejska. Dynia E. Warszawa 1998.
49. Zarys historii Europy – XX wiek. Fulbrook M. Warszawa 2004.
50. Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. Glaster J., Z. Witkowski, K. M. Witkowska. Toruń 2006.
51. Historia Europy – jej granice i podziały. Halecki O. Lublin 1994.
52. Praktyczny przewodnik po Unii Europejskiej. Kamiński M. Warszawa 2005.
53. Unii Europejska w zarysie. Kołodziejczyk-Konarska K. Warszawa 2003.
54. Unia Europejska – informator ogólny. Komitet Integracji Europejskiej. Warszawa 2000.
55. Konstytucja dla Europy – Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Bielsko-Biała 2005.
56. Prawo Unii Europejskiej. Teksty-Kazusy-Tablice. Łazowski A., Łabędzka A., Szpunar M. Warszawa 2003.
57. Z historii europejskiej idei integracji międzynarodowej. Marszałek A. Łódź 1997.
58. Meandry cywilizacyjne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1996.
59. Z dziejów integracji europejskiej. Nadolski M. Warszawa 2004.
60. Przemiany społeczne, kwestie narodowościowe i polonijne. Pod red. A. Chodubskiego. Toruń 1994.
61. Traktaty. Bielsko-Biała 2005.
62. Unia Europejska – leksykon integracji. Pod red. W. Bokajły i K. Dziubki. Kraków 2004.
63. Unia Europejska. Pod red. K. Michałowskiej-Gorywody. Warszawa 1998.